 |
|
Evrim101:Türleşmenin tanımı
Türleşmenin tanımı
Türleşme, soyun bölünmesi sonucunda iki ya da daha fazla farklı türün oluşmasıdır. Yaşam ağacında, bir meyve sineği türünden oluşan bir dalın ucuna baktığınızı düşünün. Meyve sineğinizin bulunduğu dalcıktan soyoluş boyunca aşağı doğru inin ve dalcığın ağacın geri kalanına bağlandığı çatala ulaşın. Bu dallanma noktası ve ağaç üzerindeki tüm diğer dallanma noktalarının hepsi birer türleşme olayıdır. Öncesinde sadece bir soyun bulunduğu bu noktada meydana gelen genetik değişiklikler iki ayrı meyve sineği soyunun ortaya çıkmasına neden oldu. Peki bu neden ve nasıl oldu?
Burada sadece bir bölümü görülen Drosophila soyoluşunun bu dallanma noktaları, uzak geçmişteki türleşme olaylarını gösteriyor. İşte size türlere ayrılmanın nasıl gerçekleşebileceğini örnekleyen bir senaryo:
- Sahne: Bir yabani meyve sineği popülasyonu çürümekte olan bir hevenk muzun üzerinde kendi halinde uçuşuyor, mutlu ve huzurlu, yumuşamış meyvenin üzerine yumurtalarını bırakıyorlar.
- Bir felaket gerçekleşiyor: Bir kasırga muzları ve üzerinde bulunan henüz olgunlaşmamış meyve sineklerini denize sürüklüyor. Muz hevengi sonunda anakaranın yakınlarındaki bir adada karaya vuruyor. Meyve sinekleri olgunlaşıyor ve yapışkan yuvalarından ıssız adaya çıkıyorlar. Popülasyonun anakaradaki ve adadaki iki parçası artık gen akışının onları birleştirebilmesine imkan vermeyecek kadar birbirlerinden uzaktalar. Bu noktada türleşme henüz gerçekleşmiş değil; anakaraya geri dönebilen herhangi bir meyve sineği oradaki meyve sinekleriyle çiftleşip sağlıklı döller meydana getirebilir.
- Popülasyonlar birbirinden farklılaşıyor: Ada üzerinde ekolojik koşullar biraz daha farklı. Bu yüzden ada popülasyonu, anakaradakinden farklı bir seçici baskı altında evriliyor ve onlardan farklı rastlantısal olaylara maruz kalıyorlar. Vücut yapıları, besin tercihleri ve kur yapma davranışları nesiller boyunca doğal seçilimle değişiyor.
- İşte yeniden karşılaştık: Başka bir fırtına ada sineklerini anakaraya geri taşırsa, bu sinekler geçen zaman içinde farklı kur yapma davranışları geliştirdikleri için, anakara sinekleriyle kolayca çiftleşmeyecek. Anakara sinekleriyle çiftleşen birkaç sinek olsa dahi, bu sineklerin yumurtaları iki popülasyon arasındaki genetik farklılıklardan dolayı yaşayamayacak. Soy artık ikiye bölündü çünkü artık iki popülasyon arasındaki gen akışı durdu.
Bu örnek, coğrafi yalıtım aracılığıyla gerçekleşen türleşmenin oldukça basitleştirilmiş bir modeli olsa da, türleşmenin gerçekleşmesi sırasında işleyebilecek bazı süreçler hakkında bize bir fikir veriyor. Gerçek hayatta meydana gelen çoğu durumda ulaşabildiğimiz kanıtlar hikayenin ancak belli bir bölümünü bir araya getirebilmemize olanak veriyor. Yine de, bu tip süreçlerin meydana geldiğine ilişkin kanıtlar çok güçlü.
|
|
|
