Evrim 101Y:Uyarlı ışınım nasıl tetiklenir

İçindekiler

Uyarlı Işınım Nasıl Tetiklenir?

Bir neslin farklı uyarlanımlarla evrilerek yeni nesiller oluşturması ve hızla çeşitlenmesi sürecine uyarlı ışınım denir. Uyarlı ışınımları farklı etkenler tetikleyebilir, fakat tüm ışınımların ortak noktası, iyi bir fırsattan yararlanmış olmalarıdır.

Bir anahtar uyarlanım ortaya çıkar

Anahtar tabir edilen uyarlanımlar, genellikle canlının yeni bir niş ya da kaynaktan faydalanmasını sağlarlar. Anahtar bir uyarlanım, canlıya birçok yeni niş açıp bir uyarlı ışınım fırsatı yaratabilir. Örneğin, kınkanatlı böcek ışınımları, çiçekli bitkilerden beslenmeyi sağlayan uyarlanımların sonucu ortaya çıkmış olabilir.

Canlı rekabetten kurtulur veya terkedilmiş bir niş bulur

Adaları istila eden soylar uyarlı ışınımlar geliştirebilir. Çünkü istilacıların vardıkları adalarda rakip türler varolmayabilir. Ana karada, diğer türler tüm mevcut ekolojik nişleri doldurmuş, böylece de bir soyun yeni biçimlere sahip yeni soylara bölünüp, çeşitlenmesine izin vermiyor olabilirler. Adada ise bu nişler boş olabilir. Keza bir soyun tükenmesi de ekolojik nişleri boşaltabilir ve böylece uyarlı ışınımı mümkün kılabilir. Örneğin bir olasılık, dinazorların neslinin tükenmesi sonucu boşalan nişler, memelilerin yerküre besin ağında bugünkü konumlarına yayılmasını sağlamıştır.

Canlı uzmanlaşır

Uzmanlaşma, tek bir nişi birçok yeni nişe bölebilir. Örneğin, çiklit balıkları Doğu Afrika göllerinde çeşitlenerek bugün 600’den fazla tür doğurmuştur. Bu çeşitlilik, farklı balık soylarının farklı besinlerden (böcekler, algler, yumuşakçalar, küçük balıklar, büyük balıklar, diğer balıkların pulları ve hatta diğer balıkların gözlerinden!) faydalanabilmesi sayesinde ortaya çıkmış olabilir.

Ana Sayfa

Gezintinin sonu Kapatmak için tıklayınız

Kınkanatlı fotografı Windsor Aguirre’den; çiklit resimleri Dr. Michael K. Oliver’dan alınmıştır.