Evrimi Anlamak kapsamlı ve anlaşılır evrim rehberiniz!

P1:evrim tarihi 3 3

Git ve: kullan, ara
History marquee3.jpg


1800 Öncesi1800'ler1900'lerden Günümüze


Gelişimsel Benzerlikler: Karl von Baer

Bir canlının yaşamı nasıl başlar? 19. yüzyıl başlarında, doğa bilimciler mikroskop başında bu soruya cevap arıyorlardı. Bu süreçte, embriyolar hakkında bir dizi ilginç gözlem yapıldı. Mesela erişkin bir tavukla erişkin bir balık çok farklı da gözükseler, embriyoları şaşırtıcı benzerlikler taşır. Öyle ki her iki türde de tek bir döllenmiş hücre bölünüp gelişerek, tüp şeklinde bir vücuda dönüşür. Çok sayıdaki ortak özelliklerden bir başkası, ikisinin de boyunlarında kavisler çizen kan damarları gelişmesidir. Balıklarda bu damarlar korunur ve bunlar sudan oksijen almaya yarayan solungaçlara dönüşür. Tavuklarda ve keza bizim gibi memelilerde, ikiyaşamlılarda ve sürüngenlerde ise bu damarlar farklılaşarak, akciğerlerde oksijen almaya elverişli ve solungaçtan çok farklı bir anatomiye kavuşur.

Bu tür araştırmalar 19. yüzyıl başında özellikle Almanya’da popülerdi. O dönemin Alman araştırmacıları bu bulguları şöyle yorumladılar: Yaşam ilkel biçimlerden daha “üstün”, “yüce” biçimlere uzanan bir zincir olmalıdır (tabii ki en üstün yaşam biçimi de insandır). İnsan embriyosu gelişirken, bu zinciri adım adım tekrarlar, her bir aşamayı yeniden yaşar ve son noktada insana dönüşür. Yaşamımız bir kurtçuk olarak başlar, ardından solungaç yayları da olan balığa benzeriz, akabinde sürüngene dönüşürüz, vb. Gelişimin, evrimsel basamakları izlediği fikrine “yineleme” (İng. recapitulation) adı verildi. Hatta bazı doğa bilimciler, yinelemeli gelişimin canlılığın zamanla giderek daha yüksek biçimlere doğru değiştiğinin kanıtı olduğunu öne sürdüler.

Vonbaer.jpg

Karl von Baer: yinelemeli oluş geçersizdir

1828’ de Estonya doğumlu embriyolog Karl von Baer yinelemeli oluş üzerine yıpratıcı bir saldırıya başlamıştır. Embriyolar üzerindeki dikkatli bir gözlem onların anlamlı bir seri haline konamayacağını göstermişti. Erken safhalardan itibaren omurgalıların anatomisi ile omurgasızların anatomisi birbirinden farklıdır. Hatta omurgalıların içinde bile yinelemelioluş ile çelişen örnekler vardır. Bir insan hiç bir zaman el oluşturmak için önce bir kanat ya da toynak oluşturmaz. İnsanlar, kuşlar ve atların tamamı daha sonra farklı ergin üyelerine dönüşecek üye çıkıntıları ile yola başlarlar.


Bazı araştırmacılar yaşamın basitten karmaşığa doğru doğrusal bir şekilde geliştiğine inanıyorlardı (solda). Darwin ise yeni türlerin ortaya çıkmasını bir ağacın dallanmasına benzetti (sağda).

Evrim için zorlama kanıtlar

Baer bir evrim hayranı değildi, o yüzden Darwin'in Türlerin Kökeni’nde en zorlayıcı kanıtlar olarak kendi çalışmalarını kullanması Baer için üzüntü kaynağı olmuştu. Bir tür gelişimsel programını atalarından alır ve böylece iki yakın akraba türün benzer embriyolara sahip olması beklenebilir. Zamanla soylar birbirlerinden uzağa evrildikçe, doğal seçilim embriyolarını farklı yollarla değiştirir ancak ortak atadan bazı izler kalabilir. Bu erken embriyonik safhada neden az da olsa balığa benzediğimizi açıklar. Darwin yaşamın ilkelden karmaşığa doğru düz bir çizgide ilerlediğine inanmıyordu, aksine o yeni türler ortaya çıktıkça ağaç gibi dallanmış bir yaşam öngörüyordu. Bu dallanma, nihayetinde toynak, pençe ve elleri oluşturacak benzer gelişim süreçlerini ortaya çıkartıyordu.



Peki ya Baer’in omurgalıların, omurgasız hayvanlar ile aynı sıraya konamayacağı iddiası? 1800’lerin ortalarında çalışan embriyologlar aradaki boşluğun doldurulamaz olmadığını göstermişlerdir. Deniz fıskiyesi (tunikat) diye bilinen bazı omurgasızlar, notokord olarak bilinen ve omurgalı embriyolarının sırtında oluşan sert, çubuk biçimindeki yapının aynısını geliştirirler. Omurgalılarda notokord omurlar arası diske dönüşür. Eğer bunlar ortak ataya dair işaretlerse, deniz fıskiyelerinin omurgalılarla yakın akraba olmasını beklemek gerekirdi ki; gerçekten de DNA çalışmaları omurgasızlar arasında omurgalılara en yakın olanın deniz fıskiyesi olduğunu ortaya koymuştur.

Baer’in yaşadığı dönemden beri, omurgalılar ile omurgasızlar arasında köprü olan çeşitli tunikatlar (ergin) bulundu.

Tunikat larvası, omurgalı embriyosunda bulunduğu gibi bir notokorda sahiptir.
Önceki
Erken Dönem Evrim Kavramları: Jean Baptiste Lamarck


Sonraki
Biostratigrafi (Katman Bilim): William Smith

Karl von Baer resmi Karl Ernst von Baer home page’den; Ergin tunikat fotoğrafı Crissy Huffard, UCMP’den; Tunikat larvası fotoğrafı Richard Grosberg, UC Davis’den alınmıştır.

yazdırılabilir görünüm