B2a:Koruma 07

İçindekiler

Evrimsel kuzenlerin kavuşması: tuzlu su ve tatlı su gökkuşağı alabalığı

Tuzlu su gökkuşağı alabalığı (Oncorhyncus mykiss) epey karmaşık bir yaşam biçiminin varisidir. Küçük alabalıklar doğdukları dereleri terk edip okyanusa ulaşmak için bazen yüzlerce kilometre yüzerler ve yolculuk sonunda vardıkları okyanuslarda yıllarca yaşar, beslenir veya başkalarına yem olurlar. Sonunda üreme güdüsü kapıyı çaldığında erişkin balık, vaktiyle doğum yeri olan yumurtlama bölgesine doğru yola çıkar. Ancak tam da yolun ortasında birçok alabalığın karşısına devasa bir engel dikiliverir: Baraj duvarı!

Örneğin ABD'deki San Fransisko Körfezi'nde barajlar ve sel kontrol amaçlı yapılar, tuzlu su gökkuşağı alabalığının Alameda Çayı'nın yukarı bölgelerine ulaşmasına neredeyse 50 yıl boyunca mani olmuştu. Tuzlu su gökkuşağı alabalığının özgün yüzme yoluna yeniden erişimini sağlamaya yönelik bir proje dahilinde, bu engellerin çevresinden dolanan bir balık geçidi inşa edilecek. Dahası bu sayede tuzlu su gökkuşağı alabalığının popülasyon büyüklüğüne uzun zamandır kayıp bir akrabasının, tatlı su gökkuşağı alabalığının da katkısı olacak.

Evrim gökkuşağı alabalığı soyuna iki almaşık yaşam öyküsü sunmuştur: Bireyler ya okyanusa göç edecekler, ya da göç etmeden tatlı su derelerinde kalacaklar - göçmenlere tuzlu su, evcillere de tatlı su gökkuşağı alabalığı diyoruz. Kısacası, 1950 ve 60'larda Alameda Çayı üzerinde inşa edilen barajların gerisinde mahsur kalan gökkuşağı alabalıkları, yerleşik tatlı su alabalıklar haline geldiler, torunları da halen orada yaşıyorlar.

Biyologların tahminlerine göre balık yolları açılıp işlemeye başladığında, tuzlu su ve tatlı su gökkuşağı alabalıkları da yakın zamanda ortak bir ataya sahip oldukları için birbirleriyle çiftleşebilecekler. Ümit ediliyor ki tuzlu su gökkuşağı alabalıkları ile Alameda Çayı'nın tatlı su gökkuşağı alabalıkları kaynaştıkları vakit soylarını eskisi gibi sürdürebilecekler: Balıkların kimisi doğdukları nehirde kalacak, kimisi ise okyanusa açılıp, yumurtlamak için geri dönecek.

Balık çiftliklerinde yapay seçilim: Yanlışlıkla evcilleştirilen yabani balıklar

Tuzlu su gökkuşağı alabalığı popülasyonlarının canlandırılması hakkında daha fazla bilgi için 2002 Şubatı'nda "San Fransisco Chronicle" Gazetesi'nde çıkan Rich DelVecchio imzalı makaleye göz atabilirsiniz. (İngilizce)

Karar vakti geldi! Doğa korumaya harcadığınız her bir kuruşun en iyi karşılığını almak istiyorsanız evrime başvurun