Evrim 101Y:Rasgele mutasyon

İçindekiler

Mutasyonlar rastlantısaldır

Doğal seçilim ve genetik sürüklenme gibi evrimsel mekanizmalar, rastlantısal mutasyonlar sayesinde ortaya çıkan çeşitlilik üzerinden ilerlerler.

Çevresel etmenler mutasyon hızını etkileyebilir. Ancak çevre, mutasyonların yönünü, yani ne tür değişikliklerin gerçekleştiğini belirlemez. Örneğin kimi kimyasallar, bunlara mâruz kalan bir canlılarda mutasyon hızını arttırır. Ancak özel olarak canlıyı bu kimyasallara dirençli kılacak mutasyonların gerçekleşmesini sağlamazlar. Bu açıdan mutasyonların rasgele olduğunu söyleriz. Yani bir mutasyonun gerçekleşip gerçekleşmemesi, mutasyonun canlıya faydası veya zararından bağımsızdır.

Bir örnek verelim: ABD’de uzun zaman boyunca bitlere karşı özel bit şampuanları kullanıldı. Bugün pek çok bit, bu şampuanların içerdiği kimyasallara karşı direnç kazanmıştır. Bu gelişmenin iki olası açıklaması vardır:

Hipotez A	Hipotez B
Dirençli bit nesilleri zaten orada bulunmaktaydı – sadece artık onlara biraz daha sık rastlanıyor, çünkü dirençsiz olan diğer bitler öldü.	Bit şampuanına maruz kalan bitler, şampuana direnç geliştirecek şekilde mutasyon geçirdiler.

Bilim insanları genel olarak ilk açıklamanın doğru olduğunu ve ikinci, yönelimli mutasyon açıklamasının doğru olmadığını kabul ederler.

Araştırmacılar bu alanda pek çok çalışmalar yapmışlardır. Sonuçlar kısmen yoruma açık olsalar da, yönlendirilmiş mutasyon hipotezini açıkça destekleyen bir kanıt bugüne dek bulunamamıştır. Yine de, bilim insanları halen konuyla ilgili araştırmalara devam etmektedirler.

Dahası, yapılan çalışmalar birçok mutasyonun aslında “rasgele” olduğunu, yani organizmanın, o mutasyonun yararlı olacağı bir ortamda bulunup bulunmamasına göre gerçekleşmediğini ortaya koymuştur.

Örneğin biliyoruz ki, bir bakterinin bir antibiyotikle muamele edilmesi sonucunda, genç bakteri nesilleri arasında antibiyotiğe karşı dirençli çeşitler yaygınlaşabilir. Ancak bunun sebebi, direnç sağlayan mutasyonların ihtiyaç üzerine ortaya çıkması değildir. Nitekim 1952’de Esther ve Joshua Lederberg, antibiyotiğe karşı dirençlilik sağlayan bu gibi mutasyonların çoğunun, popülasyon o antibiyotikle daha hiç karşılaşmadan önce de varolduğunu gösterdiler. Y ani direnç sağlayan mutasyonların oluşma nedeni, bakterilerin o antibiyotiğe mâruz kalmaları değildi.

Ana Sayfa

Gezintinin sonu Kapatmak için tıklayınız