A11g:Jablonski 05

İçindekiler

<< önceki | sonraki >>

Kuralları değiştirmek

David Jablonski analizlerine başladığında ne ile karşılaşacağını bilmiyordu ama elindeki veriyi incelediğinde şu hipotezin diğerlerine oranla çok daha geçerli olduğunu gördü: Kitlesel yokoluşlarda normal zamanda görülen yokoluş kuralları işlemez. Normal zamanda, belli özelliklere sahip dallar (özellikle de cinsler, yani ortak bir atadan gelen türlerin oluşturduğu gruplar) yokoluşa direnir. Yeni çevrelere kolaylıkla yayılabilen yavru döllere, deniz tabanında yaşamaya elverişli bir yaşam tarzına ya da cins içerisinde çok sayıda türe sahip olmak gibi özellikler, bir cinsi normal zamanda yok olmaktan kurtarabilir. Ama kitlesel yokoluş zamanlarında bu özelliklerin hiçbiri işe yaramaz. Jablonski’ye göre “Kitlesel yokoluş, yokoluş kurallarının ortadan kalkması değil bu kuralların değişmesi demektir.” Şimdiye kadar Jablonski yokoluşlarda devreye giren tek bir ölüm kalım kuralı bulabildi: Yayıldığı coğrafi alan en geniş olan cinsler felaket dönemlerinden sonra hayatta kalması en olası cinslerdir.

Bunun nasıl olduğunu daha iyi anlamak için kendinizi Kretase Dönemi sone ermeden hemen önce yaşamakta olan bir midyenin yerine koyun. Herşey yolunda gidiyor. Yaşadığınız çevreye iyi derecede uyum sağlamışsınız; birçok özelliğiniz sayesinde deniz tabanındaki güvenli yerlere gömülebiliyorsunuz. Suyu süzerek besleniyorsunuz ve yiyeceğiniz çok bol. Her yıl okyanusa milyonlarca yumurta bırakıyorsunuz; bunlar dölleniyor ve başkalaşım sonucu larvaya dönüşüyorlar ve akıntılarla başka yerlere sürükleniyorlar. Sizin ve size yakın türlerin yokolma oranı oldukça düşük. Bir tek sorun var: Dar bir alanda yaşıyorsunuz; diyelim ki İç Anadolu büyüklüğünde bir alanda... Bir asteroid çarpıyor. Gel-git dalgaları ve büyük yangınlar oluşuyor; atmosfere tonlarca parçacık boşalıyor. Oluşan toz bulutu güneş ışınlarını engelliyor. Fotosentez yavaşladığı için besin zincirleri sekteye uğruyor. Böylece, önceleri avantajlı olan özellikler birdenbire önemsiz hale geliyor. Oyunun kuralları artık değişmiş durumda. Deniz tabanında korunmuş olan türler bile besin zincirinin çökmesinden etkilenir ve uzaklara gidebilen yavru döllerin artık pek bir faydası olmaz. Şu anda işe yarayan tek şey geniş ve kozmopolit bir dağılıma sahip olmaktır. Yani şu anda ne sizin bir şansınız var, ne de akrabalarınızın. Kullanışlı uyarlanımlarınıza rağmen, bütün cinsiniz ortadan kalkacak ama sadece İç Anadolu’da değil Tunus’ta, Fransa’da, Hindistan’da ve Amerika’da da varlık gösteren cinsler hayatta kalmayı başaracak.

Kendini doğal bir deneyin içinde bulmak

Jablonski’nin araştırması tür ve cins düzeyinde dağılım alanı farklılıkları ile ilgili. Peki bu farklar neler ve neden önemliler? Dağılım alanının içinde neler var? başlığına tıklayarak turunuza başlayabilirsiniz.

Dayanılabilir felaketler